top of page

Ağlayan Kaya: Niobe

Yazarın fotoğrafı: Spil'in ÇocuklarıSpil'in Çocukları

Niobe, Batı Anadolu'da mitik Frigya kralı Tantalos ve Atlas’ın kızı Dione’nin iki çocuğundan biridir. Kardeşi Pelops, ismini Peloponnese'ye (Mora Yarımadası’na) vermiştir. Niobe’nin çocukluğu Leto ile geçer. Leto ve Zeus’un iki çocuğu vardır: Artemis ve Apollon'dur. (Roma mitolojisinde Apollo)

Niobe Thebai (İstefe) kralı Amphion ile evlenir ve Thebai kraliçesi olur. (Batı dillerinde Thebai/Thebes kraliçesi olarak anılıyor.) Niobe ve Amphion’un 7’si kız, 7’si erkek 14 çocuğu olur. (Bazı kaynaklara göre 6’sı kız, 6’sı erkek 12 çocuk)

Niobe Leto’ya karşı çok sayıda olduğu çocukları için sıklıkla böbürlenir ve halkın Leto’ya değil kendisine tapması gerektiğini düşünür.

Leto, Niobe’yi cezalandırmak için çocukları Artemis ve Apollon’u ikna eder. Her ikisi de usta okçu olan Artemis ve Apollon annesini kırmaz. Artemis, Niobe’nin kız çocuklarını, Apollon erkek çocuklarını okla öldürür. (Bazı kaynaklara göre 6 kız, 6 erkek çocuk ölür, 1 kız ve 1 erkek çocuk sağ kalır. Bazı kaynaklara göre Artemis 7 kızdan en küçüğünün canını bağışlar)

Yakınında kimse olmadığı için, Niobe yardım alamaz ve çocuklar ölür. Kral Amphion bu acıya dayanamaz ve intihar eder.

Niobe ise her gün ağlar. Ve Tanrılar gözyaşlarına dayanamaz ve onu taşa çevirir.

Derler ki, taşa çevrili Niobe sürekli ağlar, Manisa’nın çekirdeksiz sarı üzümü sultaniye üzümü gözyaşlarıyla lezzetlenir.

Niobe Doğal Anıtı

Homeros, İlyada’da Niobe’nin hikâyesini şöyle anlatır:

“Güzel saçlı Niobe,

Oysa on iki çocuğu ölmüştü sarayında, Altı kızı, ergen altı oğlu.

Apollon öfkelenmişti Niobe'ye, Öldürmüştü oğullarını gümüş yayıyla,

Kızlanını da okçu Artemis öldürmüştü, Niobe güzel yanaklı Leto ile bir tutuyordu kendisini,

Diyordu Leto iki çocuk doğurdu, bense bir düzine.

İki kişi, Apollon'la Artemis, öldürdü hepsini.

Ölüler yatıp kaldılar kanlar içinde, Kimsecikler yoktu onları gömecek, Herkesi taşa çevirmişti Zeus.

Göklü tanrılar gömdü ölüleri onuncu günü,

İşte o gün yemek geldi Niobe'nin aklına, Gözyaşı dökmekten yorgun düşmüştü.

Bugün Sipylos kayalarında issiz doruklarında,

Akheloos ırmağı kıyısında oynaşan su perilerinin

Yataklar var derler ya, işte oralarda,

Tanrı buyruğu ile taş olmuştur Niobe,

Yüreğine sindirir durur acılarını"


Aslında Niobe miti bir Anadolu mitidir. Anadolu mitinde baba kavramı aranmaz, ana tanrıçanın varlığı yeterlidir. Yunan miti Amphion’un varlığının sonradan eklendiği düşünülür. Amphion’un Thebes kralı ve evlenmeleriyle Niobe’nin de Thebes kraliçesi olması, onu Yunan mitolojisine bağlar.


Daha ileri tarihlerde Yunan mitolojisinde başka bir Niobe hikâyesi daha yazılır. Bu hikayenin en önemli kısmı Niobe’nin ilk kadın yani Havva olduğudur. Zeus’un Niobe’den çocuk yaptığı, böylece Zeus’un birleştiği ilk ölümlü kadının Niobe olduğu yazılmıştır. Bu birleşmeden Argos ve Pelasgos doğmuştur. Azra Erhat’ın Mitoloji Sözlüğü’nde “Niobe, Zeus'un sevdiği ilk ölümlü kadındır.” der.


Anıtı Spil Dağı’nın eteklerinde bulunur. Bu anıta, Niobe’nin Anıtı, Taş Anıt veya Ağlayan Kaya denir. Önceleri anıtın göz kısmından Spil Dağı’ndan gelen su akarmış. 1987 yılında belediye tarafından anıtın yanına yapılan amfi tiyatro inşaatında Niobe’nin gözyaşı gibi görülen suyun akışına zarar verdiği söylenir.


Niobe’nin Anıtı Dünya’nın ilk kaya anıtlarındandır.


Niobe plastik sanatlardan edebiyata birçok sanat dalına esin kaynağı olmuştur ve olmaya devam ediyor. Batı sanatında Mater Dolorosa (kederli anne) olarak (belki de) en çok Niobe kullanılmıştır.


Melih Cevdet Anday’ın Şarap şiiri şöyle başlar:

“Başından geçenleri dinledik Niobe

Başından geçeni dinledik

Eskiden taşlar da ağlardı

Ağlayıp unutarak geçirdik zamanı,

Kimse kendi zamanından gelmiyor

Üzülme, ölüm yaşıyor Niobe

…”


Thebes Kraliçesi Niobe operası 3. perde “Beni gör, seveceksin.”


*Niobe’nin anıtına çok yakın olan Yedi Kızlar Türbesi’nin anıtla ile hiç ilgisi yoktur. Niobe, milat öncesi antik çağ mitidir. Yedi Kızlar Türbesi ise Saruhan Bey’in eşi Gülgün Hanım’ın yaptırdığı MS 14. YY türbesidir.


Görevlilerle çevrili yas tutan bir Niobe (ortada), Apulian (Puglia bölgesinden) kırmızı figürlü bir loutrophoros'un detayı, c. MÖ 330; J. Paul Getty Müzesi, Los Angeles'ta.

Niobe'nin çocuklarının Apollo ve Artemis tarafından öldürülüşü (Pierre Charles Jombert - 1772)

Niobe'nin çocuklarının Apollo ve Artemis tarafından öldürülüşü (Anicet Charles Gabriel Lemonnier - 1770)

Niobe çocukları için yas tutarken (Abraham Bloemaert - 1591)

Niobe'nin çocuklarının Apollo ve Artemis tarafından öldürülüşü (M.S. 1. yüzyıl Roma İmparatorluğu kabartması

Niobe'nin perilerle birlikte türküler söylediği Çaybaşı Deresi ve Köprüsü

Comments


bottom of page